Wrocławskie krasnale stanowią zarówno wydarzenie artystyczne, jak i istotne zjawisko społeczne, które obejmuje swoim zasięgiem nie tylko sam Wrocław, lecz także pobliskie gminy, wywierając znaczący wpływ na kształtowanie działań artystycznych na terenie całej Polski.
Początki tego fenomenu sięgają lat 80. XX wieku, gdy malowane graffiti, a następnie organizowane happeningi przez ruch “Pomarańczowa Alternatywa”, w sposób kreatywny i pokojowy wyśmiewały ówczesny system komunistyczny. Po upadku PRL-u krasnale na pewien czas zeszły na dalszy plan, aż do sierpnia 2005 roku, kiedy to wrocławski rzeźbiarz Tomasz Moczek postawił pięć pierwszych figur krasnali. Od tego czasu niewielkie rzeźby krasnali, których liczba stale rośnie, stały się nieodłączną częścią miejskiego krajobrazu oraz istotnym zjawiskiem społecznym.
Nowe postacie krasnali są tworzone przez artystów z różnych zakątków Polski, a ich opiekunami są zarówno instytucje publiczne, firmy oraz osoby prywatne. Organizowane są specjalne wycieczki śladami krasnali, plenerowe gry, spektakle teatralne, a nawet wydawane mapy dla turystów, którzy chcą połączyć poszukiwanie kolejnych krasnali z odkrywaniem uroków Wrocławia.
Geneza wrocławskich krasnali sięga czasów, gdy działacze antykomunistyczni umieszczali je na murach jako odpowiedź na zacieranie przez władze PRL-u antysocjalistycznych haseł. Pierwsze dwa krasnale zostały namalowane w sierpniu 1982 roku przez Waldemara “Majora” Fydrycha i Wiesława “Rotmistrza” Cupałę. W latach 1982-1983 powstało ponad tysiąc krasnali w sześciu polskich miastach.
W drugiej połowie lat 80. krasnale powróciły na mury wrocławskich budynków wraz z działalnością ruchu “Pomarańczowa Alternatywa”, którego uczestnicy malowali je techniką graffiti szablonowego. Symbolika krasnali zyskała międzynarodową rozpoznawalność, zwłaszcza po organizowanych przez ten ruch happeningach. Upadek komunizmu przyczynił się jednak do zamierania tej formy ekspresji, aż do roku 2003, w którym to Agencja Reklamowa Wanilia zaproponowała strategię wykorzystania krasnala jako symbolu miasta Wrocławia.
Fenomen Wrocławskich Krasnali
Fenomen krasnali w przestrzeni miejskiej Wrocławia jest owocem nie tylko kreatywności, lecz także starannej strategii promocyjnej, której inicjatorami byli dyrektor kreatywny agencji Wanilia, Ścibor Szpak oraz rzeźbiarz Tomasz Moczek. Szpak, będąc pomysłodawcą formy i wyglądu krasnala oraz tematyki figur, wprowadził go jako symbol miasta Wrocławia. Natomiast Moczek nadał ostateczny kształt tym rzeźbom, podążając za wytycznymi strategii promocyjnej.
Niebagatelny udział w rozwijaniu tego fenomenu mieli także inni artyści, w tym Marcin Łuczkowski i Beata Zwolańska-Hołod, którym agencja Wanilia zleciła tworzenie kolejnych rzeźb. Również inni twórcy związani z pracownią Wytwórnia Rzeźby mieli swój wkład w rozwój tego projektu.
Opiekunami krasnali stają się różnorodne podmioty, od instytucji miejskich, przez partie polityczne, po przedsiębiorstwa i osoby prywatne. Umieszczane są one nie tylko w celach promocyjnych czy reklamowych, lecz także społecznych oraz jako forma ozdoby prywatnych posesji spójną z koncepcją Wrocławskich Krasnali. Dodatkowo, wiele z tych rzeźb pełni funkcję upamiętnienia znanych postaci, jak np. Barduś – Jacka Kaczmarskiego, Papa Het – Jamesa Hetfielda czy Alpinki – Kazimierza Głazka, Stanisława Krystyna Zarembę i Wandę Rutkiewicz.
Krasnoludki stały się nieodłączną atrakcją Wrocławia, inspirując organizację specjalnych wycieczek, wydawanie broszur dla turystów oraz tworzenie aplikacji na smartfony ułatwiających ich odnajdywanie. Ponadto, grupy artystyczne organizują różnorodne wydarzenia kulturalne, jak happeningi czy festiwale kabaretowe, wykorzystując krasnoludki jako inspirację lub element scenografii.
Mimo że liczba krasnali w mieście ulega ciągłym zmianom – pojawiają się nowe, niektóre bywają kradzione lub niszczone przez wandali. Często po pewnym czasie krasnale wracają na swoje miejsce, co potwierdza ich trwałą popularność i duże znaczenie dla mieszkańców Wrocławia oraz odwiedzających miasto turystów.
